Ανθεκτικότητα λιμένων: Πώς να κάνετε τα λιμάνια απρόσβλητα από μελλοντικές διαταραχές

Τι συνεπάγεται η ανθεκτικότητα των λιμένων;

Η ανθεκτικότητα των λιμένων περιγράφεται ως η ικανότητα των λιμένων να προβλέπουν και να ανταποκρίνονται σε μεταβαλλόμενες καταστάσεις, καθώς και να επιβιώνουν και/ή να ανακάμπτουν γρήγορα από διαταραχές, με στόχο τη διατήρηση της βιωσιμότητας των λειτουργιών και της ροής φορτίου προς, από και διαμέσου λιμένων.

Λόγω του πλήθους των αλληλεξαρτήσεων που είναι εγγενείς στις αλυσίδες εφοδιασμού, η διάσπαση οποιουδήποτε κόμβου στο δίκτυο μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο στα δημογραφικά στοιχεία, την ασφάλεια και την ευημερία τους, καθώς και στην περιφερειακή οικονομία και τις επιχειρήσεις της.

Γιατί είναι ζωτικής σημασίας για τους λιμένες να είναι ανθεκτικοί;

Τα λιμάνια είναι υπεύθυνα για τη σύνδεση της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς διαχειρίζονται περίπου το 90% του συνόλου του παγκόσμιου εμπορίου. Επιπλέον, η ναυτιλιακή βιομηχανία παράγει περίπου 940 εκατομμύρια τόνους CO2 κάθε χρόνο, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 2,5 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ( GHG).

Στη λειτουργία και τη διαχείριση των λιμένων, η έννοια της ανθεκτικότητας γίνεται πιο σημαντική καθώς ένας κόμβος μεταφορών, η αλυσίδα εφοδιασμού και η περιφερειακή οικονομία γίνονται πιο σημαντικές. Επειδή οι θύρες είναι επιρρεπείς σε ποικίλες διακοπές, είναι σημαντικό να υπάρχουν εγκαταστάσεις και λειτουργίες ικανές να ανακάμψουν γρήγορα από μια οπισθοδρόμηση. Αυτό υποδηλώνει ότι ένα σύστημα θαλάσσιων μεταφορών είναι ικανό να μαθαίνει και να προσαρμόζεται στις προηγούμενες αποτυχίες.

Διαταραχές που επηρεάζουν τους λιμένες

Οι διαταραχές μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες. μερικά είναι προβλέψιμα, πολλά είναι τυχαία και άλλα είναι απρόβλεπτα. Τα προβλήματα μπορεί να είναι εγγενή στις λιμενικές λειτουργίες εάν προκαλούνται από λόγους εντός της δικαιοδοσίας του λιμένα, όπως αστοχία εξοπλισμού λόγω κακής συντήρησης ή παραβίαση της ασφάλειας που προκαλείται από έλλειψη μέτρων ασφαλείας. Τα λιμάνια μπορούν επίσης να επηρεαστούν εξωτερικά όταν τα αίτια των γεγονότων είναι πέρα από την εξουσία του λιμανιού, όπως ένας τυφώνας ή μια οικονομική κρίση.

Α. Έντονα καιρικά φαινόμενα

Όπως συμβαίνει με την πλειονότητα των μέσων μεταφοράς, οι θαλάσσιες μεταφορές μπορούν να επηρεαστούν από ακραίες καιρικές συνθήκες. Ωστόσο, όταν πρόκειται για ακραία καιρικά φαινόμενα, τα λιμάνια διαθέτουν μία από τις πιο εύρωστες υποδομές στην επιχείρηση. Οι χιονοθύελλες, οι καταιγίδες και οι ισχυροί άνεμοι μπορούν να διαταράξουν τις λειτουργίες των γερανών και ενδεχομένως να καταρρεύσουν εμπορευματοκιβώτια, αλλά ο κίνδυνος ζημιάς στις υποδομές είναι ελάχιστος. Η υπερβολική ζέστη μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις λιμενικές δραστηριότητες και να καταστρέψει τα δομικά στοιχεία με θερμική διαστολή. Οι τυφώνες είναι αυτοί που πρέπει να ανησυχούν, καθώς μπορούν να διακόψουν τη λειτουργία των λιμένων για αρκετές ημέρες, ενώ τα νερά των πλημμυρών υποχωρούν και τα συντρίμμια καθαρίζονται.

Πρόσθετοι φυσικοί κίνδυνοι για τις λιμενικές δραστηριότητες υπάρχουν υπό την ομπρέλα των πολύπλευρων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, πολλές από τις οποίες είναι αβέβαιες και δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν. Μαζί με τον κίνδυνο τυφώνων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αποτελεί άμεση ανησυχία για τη δραστηριότητα των λιμένων. Οι λιμενικοί τερματικοί σταθμοί, από την άλλη πλευρά, είναι στιβαρές κατασκευές που προορίζονται να αντέχουν σε παλιρροϊκές περιοχές. Οποιαδήποτε αναμενόμενη άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα έχει επιπτώσεις στις κοντινές υποδομές, όπως οι δρόμοι πρόσβασης, προτού προκαλέσει όλεθρο στις λιμενικές υποδομές. Η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να έχει επιπτώσεις στις διασυνδέσεις των λιμένων με την ενδοχώρα.

Στα τέλη Μαΐου του 2021, ο κυκλώνας Tauktae είχε σπείρει τον όλεθρο στη δυτική ακτή της Ινδίας. Η καταιγίδα είχε καταστροφικές επιπτώσεις στο ινδικό κρατίδιο Γκουτζαράτ. Το λιμάνι του Pipavav έπρεπε να σταματήσει τη λειτουργία του μέχρι την 1η Ιουνίου 2021 προκειμένου να αντισταθμίσει τις ζημιές που προκλήθηκαν από τον κυκλώνα Tauktae. Οι υποδομές του λιμανιού παρέμειναν άθικτες και δεν καταγράφηκαν θάνατοι, αν και το λιμάνι επηρεάστηκε από διακοπή ρεύματος.

Β. Διαταραχές που προκαλούνται από τον άνθρωπο

● Ατυχήματα

Οι ανθρωπογενείς διαταραχές συνδέονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες, ιδιαίτερα τις διαχειριστικές και λειτουργικές αστοχίες και τις εργασιακές διαταραχές. Ενώ τα ατυχήματα στις τερματικές εγκαταστάσεις μπορεί να είναι αποφρακτικά, η συντριπτική πλειοψηφία έχει αμελητέα επίδραση στη συνολική χωρητικότητα. Τα σφάλματα ελιγμών πλοίων έχουν προκαλέσει ζημιές σε προβλήτες και ακόμη και ανατραπέντες γερανούς, καταλήγοντας σε απώλεια χωρητικότητας τερματικού σταθμού και ανάγκη δαπανηρών επισκευών. Παρόλο που οι ατυχίες των υποδομών και των μηχανημάτων ενδέχεται να προκαλέσουν περιοδικές διαταραχές, μπορούν να ελαχιστοποιηθούν μέσω της προληπτικής συντήρησης και της επιχειρησιακής ασφάλειας.

Τα ατυχήματα στο κανάλι πρόσβασης θα μπορούσαν επίσης να κλείσουν εν μέρει ή εντελώς λιμενικούς τερματικούς σταθμούς ή υπερωκεάνιες διαδρομές. Στην πιο δυσάρεστη περίπτωση, ένα ατύχημα στη διαδρομή πρόσβασης του λιμένα (διάδρομος ή κλειδαριά) μπορεί να οδηγήσει σε ολόκληρο ή μερικό κλείσιμο του λιμένα. Οι επιπτώσεις του αποκλεισμού ενός λιμένα ποικίλλουν ανάλογα με το λιμάνι, ανάλογα με τις διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις. Μια αποκλεισμένη είσοδος έχει ως άμεση συνέπεια την παρεμπόδιση της εισόδου της θαλάσσιας κυκλοφορίας στον λιμένα για την περίοδο της απόφραξης. Αυτό θα σήμαινε ότι οι συνήθεις θαλάσσιες δραστηριότητες θα σταματούσαν για τουλάχιστον μερικές ημέρες, αν όχι μήνες.

Μία από τις μεγαλύτερες μη πυρηνικές εκρήξεις στην ιστορία κατέστρεψε το λιμάνι της Βηρυτού και κατέστρεψε περισσότερο από το ήμισυ της πόλης στις 4 Αυγούστου 2020, λόγω δεκαετιών κυβερνητικής κακοδιαχείρισης και διαφθοράς στο λιμάνι. Η καταστροφή προκλήθηκε από την έκρηξη τόνων νιτρικού αμμωνίου, μιας εξαιρετικά εύφλεκτης χημικής ουσίας που χρησιμοποιείται συχνά στη γεωργία ως λίπασμα υψηλής περιεκτικότητας σε νιτρικά άλατα, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή εκρηκτικών.

● Εργασιακές συγκρούσεις

Οι απεργίες που προκαλούνται από εργασιακές συγκρούσεις μπορούν ενδεχομένως να παρεμποδίσουν τις λειτουργίες λιμένων και τερματικών σταθμών, με αποτέλεσμα το de facto κλείσιμο λιμένων ή τερματικών σταθμών. Τα εργατικά συνδικάτα είναι συχνά εμφανή σε λιμενικά περιβάλλοντα, ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές ανισότητες στη συνδικαλιστική δύναμη μεταξύ των θαλάσσιων λιμένων και των χωρών. Τα εργατικά συνδικάτα (που εκπροσωπούν λιμενεργάτες και πιλότους) ξεκινούν την πλειονότητα των απεργιών στα λιμάνια σε αντίθεση με τα προτεινόμενα σχέδια μεταρρύθμισης των λιμένων, τη νομοθεσία για την παροχή ναυτικών υπηρεσιών, τα επίπεδα μισθών και αποζημιώσεων και το συνολικό εργασιακό περιβάλλον και τις διατάξεις ως μέρος των διαπραγματεύσεων για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

● Οικονομικά και γεωπολιτικά γεγονότα

Τα γεωπολιτικά γεγονότα, οι αξιοσημείωτες συγκρούσεις, έχουν σημαντική διατάραξη των λιμένων. Οι λιμενικές υποδομές μπορούν να καταστραφούν, να καταστραφούν και να παραμεληθούν ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης. Σε αντάλλαγμα, θέτει σε κίνδυνο την ικανότητά τους να εκπληρώσουν τη βασική ζήτηση για κρίσιμα αγαθά. Οι οικονομικοί περιορισμοί μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη λιμενική δραστηριότητα τόσο στα λιμάνια της χώρας στην οποία επιβάλλονται κυρώσεις όσο και στους λιμένες των εμπορικών εταίρων της.

Πρόκειται για μια άλλη κατηγορία διαταραχών που σχετίζονται με την παραγόμενη ζήτηση των λιμένων. Οι δραστηριότητες των λιμένων συνδέονται με εξωτερικές πηγές ζήτησης που είναι γενικά πέρα από τις εντολές τους. Οι οικονομικές και πολιτικές κρίσεις μπορούν να διακόψουν έμμεσα τις λιμενικές δραστηριότητες επηρεάζοντας τη ζήτηση φορτίων.

Οι λιμένες που αναπτύσσονται σε εξαιρετικά ασταθείς αγορές είναι ευάλωτοι σε συχνές και δύσκολες διακυμάνσεις της κυκλοφορίας, όπως αποδεικνύεται από τα λιμάνια της Αργεντινής, όπως το Μπουένος Άιρες, τα οποία έχουν προχωρήσει αργά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά έχουν υποστεί μια σειρά διακυμάνσεων.

Γ. Κίνδυνοι για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο στους λιμένες

Για να αυξηθεί η κερδοφορία, το μεγαλύτερο μέρος των φορέων εκμετάλλευσης λιμένων έχουν σταδιακά ενσωματώσει την τεχνολογία στον κυβερνοχώρο στις δραστηριότητές τους. Ωστόσο, αυτή η ψηφιοποίηση έχει δημιουργήσει μια σημαντική αδυναμία στην αυξανόμενη απειλή στον κυβερνοχώρο. Σε κάθε περίπτωση, ο λιμενικός τομέας πρέπει να αντιμετωπίσει την ταχεία ανάπτυξη της ψηφιοποίησης και τους κινδύνους που συνδέονται με αυτήν, προκειμένου να διατηρήσει αποτελεσματικές και κερδοφόρες λειτουργίες, ιδίως δεδομένης της ευπάθειας σε διαταραχές.

Στα τέλη Ιουλίου του τρέχοντος έτους, μια κυβερνοεπίθεση στο αφρικανικό δίκτυο λιμένων προκάλεσε κρίση εφοδιασμού τροφίμων. Αυτή η θανατηφόρα επίθεση στα κρατικά λιμάνια και τον φορέα εκμετάλλευσης εμπορευματικών σιδηροδρόμων της Νότιας Αφρικής την ανάγκασε να δηλώσει τη δεύτερη παραβίασή της σε λιγότερο από ένα μήνα.

Τα λιμάνια εξαρτώνται όλο και περισσότερο από την τεχνολογία για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας, τη συμμόρφωση με συγκεκριμένους νόμους και πρότυπα και τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών. Αυτό ανεβάζει τον πήχη και την πολυπλοκότητα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, τόσο στους τομείς της τεχνολογίας των πληροφοριών (IT) όσο και της επιχειρησιακής τεχνολογίας (OT). Στις αρχές Αυγούστου 2021, μια βλάβη υλικού ανέστειλε τη λειτουργία του τερματικού σταθμού εμπορευματοκιβωτίων του Χιούστον .

Ωστόσο, ως συνέπεια της ταχείας ανάπτυξης της ψηφιοποίησης, τα λιμάνια αντιμετωπίζουν σήμερα μια σειρά από ζητήματα ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, μερικά από τα οποία είναι αρκετά γενικά και εφαρμόσιμα σε οποιοδήποτε σύστημα πληροφορικής ή OT, ενώ άλλα είναι μάλλον ειδικά για τις ρυθμίσεις θύρας. Παρά τα προβλήματα και τις αρνητικές επιπτώσεις μιας κυβερνοεπίθεσης, είναι σημαντικό οι λιμένες να ενισχύσουν τις πρακτικές ασφαλείας τους.

Στρατηγική για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των λιμένων

Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των λιμένων απαιτεί στρατηγικές προσαρμογής που είτε μετριάζουν τη σοβαρότητα των διαταραχών είτε επιταχύνουν την αποκατάσταση. Τα πιο διαδεδομένα είναι τα εξής:

Βελτίωση της αντοχής των λιμενικών υποδομών σε φυσικούς κινδύνους, όπως σεισμούς, και ανθρωπογενείς κινδύνους, όπως ατυχήματα και επικίνδυνες ουσίες.

• Ανάπτυξη μεθόδων εκτροπής της κυκλοφορίας που λαμβάνουν υπόψη το κλείσιμο συγκεκριμένων λιμενικών στοιχείων, όπως τερματικού σταθμού ή διαδρόμου πρόσβασης. Αυτό μπορεί να απαιτήσει τη χρήση εναλλακτικών τερματικών σταθμών εντός του λιμένα. Για την πρόσβαση στην ενδοχώρα, αυτό μπορεί να συνεπάγεται τη χρήση διαφορετικού τρόπου λειτουργίας ή διαδρόμου.

• Η ετοιμότητα συνιστάται συχνά ως τεχνική για τον μετριασμό των ζημιών και συνεπάγεται την εγκατάσταση εξοπλισμού, εξαρτημάτων και υλικών για την αντικατάσταση ή την επισκευή κατεστραμμένης υποδομής. Επιπλέον, βοηθά στον εντοπισμό ατόμων που πρέπει να είναι σε ετοιμότητα για τη διαχείριση του τερματικού σταθμού και την επισκευή κατεστραμμένων θεμελίων και εγκαταστάσεων.

• Για την αποφυγή βιομηχανικών ατυχημάτων, πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά οι κανόνες για τα επικίνδυνα υλικά. Οι βιομηχανικές ατυχίες, από την άλλη πλευρά, συμβαίνουν συχνά όχι ως αποτέλεσμα της μη συμμόρφωσης με τους νόμους, αλλά επειδή οι αρχές δεν γνωρίζουν την έκταση και τις συνθήκες υπό τις οποίες τα επικίνδυνα εμπορεύματα μπορούν να στεγαστούν εντός των λιμενικών εγκαταστάσεων.

• Οι ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο έχουν τονίσει τη σημασία της επένδυσης στις τεχνολογίες πληροφοριών ως κρίσιμης συνιστώσας της ανθεκτικότητας των λιμένων.

• Η πιο δραματική τεχνική μετριασμού είναι η μετεγκατάσταση των τερματικών εγκαταστάσεων σε περιοχές χαμηλότερου κινδύνου. Μπορεί να συμβεί όταν ένα τερματικό έχει υποστεί ζημιά σε σημείο που οι επισκευές δεν είναι πλέον οικονομικά βιώσιμες και το κλείσιμο του τερματικού γίνεται η μόνη επιλογή. Επιλέγεται έτσι μια νέα τοποθεσία που είναι πιο ανθεκτική και λιγότερο επιρρεπής σε διακοπές.

Οι λιμενικές αρχές μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων και την ευελιξία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του δυναμικού είναι η ποικιλομορφία των αντιδράσεων και των μέτρων που δημιούργησαν οι λιμενικές αρχές μετά την πανδημία COVID-19, η οποία οδήγησε στην ανάπτυξη της ικανότητας ανθεκτικότητας και στον μετριασμό των σημαντικών επιχειρησιακών διακοπών.

Ο απώτερος σκοπός των ισχυριζόμενων μηχανισμών προσαρμογής είναι η διατήρηση λειτουργικών λιμενικών εγκαταστάσεων, κυρίως ως κρίσιμος κόμβος που υποστηρίζει δίκτυα εφοδιασμού σε όλο τον κόσμο.

Ακούστε τον Κάρστεν Χίλγκενφελντ, FleetMonΕπικεφαλής Έρευνας & Ανάπτυξης στο Συνέδριο MARISSA Days 2021, το οποίο θα επικεντρωθεί στη σταθεροποίηση και την ευρωστία των διεθνών αλυσίδων logistics αντιμετωπίζοντας πιθανή δυσλειτουργία ή αστοχία λογισμικού στη διαδικασία.

Ημερομηνία: 14 Σεπτεμβρίου 2021
Ώρα: 10 π.μ.-1 μ.μ. CEST.
Δηλώστε συμμετοχή στην εκδήλωση: https://marissa-days.org/Marissa-Days/